Business Analyst làm gì? Vai trò và công việc chính của BA trong doanh nghiệp

Business Analyst (BA) là một trong những vai trò then chốt trong các dự án chuyển đổi số và phát triển sản phẩm. BA là cầu nối giữa các bộ phận kinh doanh và công nghệ, giúp đảm bảo rằng những yêu cầu từ khách hàng được chuyển thành các giải pháp công nghệ đạt hiệu quả cao.

Trong bối cảnh doanh nghiệp đang đồng loạt áp dụng công nghệ, nhu cầu tuyển dụng BA ngày càng tăng cao và được xem là ngành nghề "hot" vì dễ chuyển ngành, có mức lương tốt và phạm vi công việc rộng.

1. Business Analyst là ai?

Business Analyst (Chuyên viên phân tích nghiệp vụ) là người đảm nhận nhiệm vụ thu thập, phân tích và truyền đạt yêu cầu kinh doanh tớng quát thành những giải pháp công nghệ có tính khả thi. BA không chỉ hoạt động trong ngành CNTT mà còn xuất hiện trong ngân hàng, bán lẻ, logistics, đào tạo, y tế...

Business Analyst (Nguồn ảnh: Internet)

Phân biệt BA với các vai trò khác:

• BA vs Data Analyst: Data Analyst tập trung vào việc phân tích dữ liệu để đưa ra các thông tin chi tiết, trong khi BA tập trung vào việc phân tích quy trình kinh doanh để đề xuất giải pháp cải tiến.
• BA vs Project Manager (PM): PM chịu trách nhiệm quản lý dự án từ đầu đến cuối, đảm bảo tiến độ và ngân sách, còn BA tập trung vào việc xác định và phân tích yêu cầu kinh doanh.
• BA vs Product Owner (PO): PO định hướng phát triển sản phẩm dựa trên nhu cầu thị trường, còn BA hỗ trợ PO bằng cách cung cấp các phân tích chi tiết về yêu cầu và quy trình kinh doanh.

Xem thêm:

• Lộ trình học Business Analyst từ con số 0
• Business Analyst nên học Power BI hay Tableau? Công cụ nào phù hợp?

2. BA làm gì trong một dự án hoặc doanh nghiệp?

2.1. Thu thập yêu cầu (Requirement Gathering)

BA làm việc chặt chẽ với các bên liên quan như khách hàng, người dùng cuối và các bộ phận nội bộ để hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của họ. Các kỹ thuật thường được sử dụng bao gồm phỏng vấn, tổ chức hội thảo (workshop), khảo sát, và phân tích tài liệu hiện có.

2.2. Phân tích nghiệp vụ (Business Analysis)

Sau khi thu thập yêu cầu, BA tiến hành phân tích quy trình kinh doanh hiện tại để xác định các điểm yếu và đề xuất cải tiến. Họ sử dụng các công cụ như sơ đồ quy trình (flowchart), mô hình hóa quy trình nghiệp vụ (BPMN) để trực quan hóa và hiểu rõ hơn về quy trình.

2.3. Viết tài liệu nghiệp vụ (Documentation)

BA chịu trách nhiệm tạo ra các tài liệu chi tiết như:

• BRD (Business Requirement Document): Tài liệu mô tả yêu cầu kinh doanh tổng thể.
• SRS (Software Requirement Specification): Tài liệu mô tả chi tiết các yêu cầu phần mềm.
• Use Case, User Story, Acceptance Criteria: Các tài liệu hỗ trợ trong việc phát triển và kiểm thử phần mềm.

2.4. Truyền đạt giữa Business và IT

BA đóng vai trò là cầu nối giữa bộ phận kinh doanh và kỹ thuật, đảm bảo rằng các yêu cầu kinh doanh được hiểu đúng và triển khai chính xác bởi đội ngũ phát triển. Họ cũng giúp giải thích các giới hạn kỹ thuật cho bộ phận kinh doanh để đưa ra các quyết định phù hợp.

2.5. Hỗ trợ kiểm thử và triển khai

BA hỗ trợ trong quá trình kiểm thử bằng cách tạo ra các kịch bản kiểm thử (test case) và tham gia vào quá trình kiểm thử chấp nhận người dùng (UAT). Họ đảm bảo rằng sản phẩm cuối cùng đáp ứng đúng các yêu cầu đã đề ra.

3. Vai trò của BA trong các mô hình làm việc khác nhau

3.1. BA trong Agile/Scrum

Trong môi trường Agile, BA tham gia vào việc xây dựng và quản lý backlog, viết user story và hỗ trợ Product Owner trong việc xác định và ưu tiên các tính năng. Họ làm việc chặt chẽ với đội ngũ phát triển để đảm bảo rằng các yêu cầu được hiểu và triển khai đúng cách.

Align Process (Nguồn ảnh: Internet)

3.2. BA trong Waterfall

Trong mô hình Waterfall, BA tập trung vào việc thu thập và phân tích yêu cầu ngay từ đầu dự án. Họ tạo ra các tài liệu chi tiết và làm việc với các bên liên quan để đảm bảo rằng tất cả các yêu cầu được xác định rõ ràng trước khi bắt đầu phát triển.

Waterfall Model (Nguồn ảnh: Internet)

4. Các công cụ thường dùng của BA

• Vẽ sơ đồ nghiệp vụ: Lucidchart, Draw.io, Visio.
• Quản lý dự án & yêu cầu: Jira, Confluence, Trello.
• Tài liệu hóa & cộng tác: Notion, Google Docs, Microsoft Word.
• Mô hình hóa nghiệp vụ: BPMN, UML, Use Case Diagram, Activity Diagram.
• Giao tiếp & tổ chức workshop: Miro, Figma, Zoom, Microsoft Teams.

5. Kỹ năng cần có của một Business Analyst

5.1. Kỹ năng cứng

• Phân tích nghiệp vụ: Khả năng xác định các vấn đề cốt lõi và đề xuất giải pháp phù hợp.
• Mô hình hóa quy trình: Sử dụng các công cụ để vẽ sơ đồ quy trình nghiệp vụ.
• Viết tài liệu: Tạo ra các tài liệu rõ ràng, đầy đủ và dễ hiểu.
• Kiến thức về hệ thống IT và cơ sở dữ liệu: Hiểu cách hệ thống hoạt động và cách truy xuất dữ liệu.
• Sử dụng thành thạo các công cụ quản lý yêu cầu và dự án.

5.2. Kỹ năng mềm

• Giao tiếp: Truyền đạt hiệu quả giữa các bên liên quan.
• Lắng nghe & đặt câu hỏi: Hiểu sâu nhu cầu của khách hàng và các bên liên quan.
• Tư duy phản biện và logic: Đánh giá vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau.
• Giải quyết vấn đề: Đưa ra các giải pháp thực tế và hiệu quả.
• Kỹ năng làm việc nhóm và quản lý thời gian.

6. Lộ trình phát triển nghề nghiệp của BA

• Junior BA (0–2 năm): Học hỏi quy trình nghiệp vụ, hỗ trợ viết tài liệu và phân tích cơ bản.
• Mid-level BA (2–5 năm): Làm việc độc lập với các bên liên quan, điều phối nhóm kỹ thuật.
• Senior BA (5+ năm): Thiết kế giải pháp tổng thể, tham gia hoạch định chiến lược.
• Lead BA / BA Manager: Quản lý nhóm BA, định hướng nghiệp vụ toàn doanh nghiệp.

7. Kết luận

Nghề Business Analyst mang đến nhiều cơ hội họp tác giữa con người, quy trình và công nghệ. BA không chỉ viết tài liệu mà là người đồng hành giúp doanh nghiệp hiểu rõ bản thân để tăng trưởng nhanh hơn.

Nếu bạn yêu thích giao tiếp, phân tích, giải quyết vấn đề và định hướng giá trị doanh nghiệp, nghề BA chính là điểm khởi đầu lý tưởng cho bạn. Tham khảo ngay khóa học Business Analyst in Practices để bắt đầu sự nghiệp BA của bạn!